Ülkemizde genişbant İnternet'in dört bir yana yayılması ve artık birçoğumuzun evine girmesiyle birlikte bazı alışkanlıklarımız da değişmeye başladı. Bu alışkanlıkların başında da radyo dinleme alışkanlıklarımız geliyor. Bugün çok sayıda kullanıcı Last.fm gibi kendilerine özel radyo kanalları hazırlayan servisleri kullanmaya ve müzik ihtiyaçlarını İnternet üstünden karşılamaya başladı. Eğer sizin de hayalinizde bir radyo DJ'yi olmak varsa, ihtiyaç duyabileceğiniz tüm programlar Pardus depolarında mevcut.
Nelere İhtiyacım Var?
Bir radyo yayını yapmanız için gereken, her şeyden önce bir sunucudur. Bu sunucuya dinleyicileriniz bağlanarak yayını kendi bilgisayarları üstünden takip etme şansını sahiptirler. Eğer kendinize ait bir sunucu yoksa ve evinizde genişbant İnternet bağlantısı varsa kendi bilgisayarınızı da sunucu olarak kullanabilirsiniz. Eğer kendi bağlantınız üstünden yayın yapacaksanız ortalama bir kalitede en fazla üç-dört istemciye yayın gönderebileceğinizi unutmayın. Eğer isterseniz daha geniş bir bağlantı sunan herhangi bir sunucuyu kiralayabilir veya yazımızda da tanıtacağımız shoutcast ve icecast sunucuları üstünden de yayın yapabilirsiniz. Benim tavsiyem, radyonuz gerçekten çok sayıda dinleyiciye ulaşana kadar yayını kendi bilgisayarınızdan veya ücretsiz hizmet veren bir sistemden yapmak. Eğer başarıya ulaşırsanız, gelecekte kendi sunucunuzu kurabilirsiniz.
İhtiyacınız olacak olan bir diğer gereklilikse yayın yapmanıza izin verecek olan bir yazılım. Bu yazılım sayesinde ister yerel isterse uzak bir bilgisayarda çalışıyor olsun, sunucunuza bağlanabilir ve kendi bilgisayarınızda olan yayını sunucunuza ileterek diğer insanların dinlemesini sağlayabilirsiniz. Pardus altında bunun için son derece iyi bir yazılımı tanıyacağız bu yazıda. Internet DJ Console isminin kısaltması olan IDJC ismini alan bu yazılımı katkı depomuzda bulabilirsiniz. Yazılımı paket yöneticisi aracılığıyla kuralım ve sunucumuzu ayarlayana kadar çalıştırmayalım.
Yayını ilginç hale getirmek için size gereken bir diğer şeyse elbette alkış, kahkaha ve buna benzer efektlerdir. Bu efektlerden istemediğiniz kadarını İnternet üstünden bulmak mümkün. Yayınızda müzik çalmak isteyebilirsiniz fakat bu konuda sizi uyarmalıyım. İnternet üstünden herhangi bir müziği yayınlamanız için izniniz olması gerekir. Bu yüzden örneğin
Creative Commons lisansına sahip bir müziği özgürce çalabilirken, popüler bir şarkıcının yeni şarkısını radyonuzda çalamazsanız. Bu yüzden eğer, bu tip şarkıları çalmak isterseniz Müyap ve benzeri kuruluşlarla irtibata geçip lisans ücretini ödeyerek, dilediğiniz kadar şarkıyı radyonuzdan çalmanız mümkün olabilir.
Şimdi tüm ihtiyaçlarımızı derleyip toparladığımıza göre sunucu seçimimizi yapalım ve kuruluma başlayalım.
Hangi Sunucu?
İnternet üstünden birden çok yayın sunucusu olmasına rağmen bu sunuculardan en çok bilineni
Shoutcastsunucusu ve onun açık kaynak kodlu muadili olan uyumlu
icecast sunucusudur. Icecast sunucusunu katkı deposunda bulabileceğiniz gibi Shoutcast sunucusu kullanmak istiyorsanız
bu adresten Linux sunucusunu indirebilirsiniz.
Icecast sunucusunun detaylı ayarlarını düzenlemek bana kalırsa ayrı bir yazının konusu olduğu için ben bu yazıda sadece Shoutcast sunucusunu kullanarak hızlı ve basit bir yayın yapacağım.
Bunun için öncelikle IDJC programını kurdum ve daha sonra Shoutcast sunucusunu bilgisayarıma indirdim ve ev dizinimde shout klasörünün içine açtım. Dizinin içinde sunucunun çalışmasını sağlayan sc_serv dosyasıyla sunucunun ayarlarını yapmanıza izin veren ayar dosyası sc_serv.conf dosyasını bulacaksınız.
Şimdi sevdiğimiz bir dosya editörüyle ayar dosyasını açalım ve yapmamız gereken en temel ayarlara bakalım. Ayar dosyasında sunucu tarafından işleme alınmayan yorum satırları başına ; işaretini almıştır. Bu yüzden eğer bir ayarın başında ; işareti varsa o ayar sunucu tarafından dikkate alınmayacaktır. Eğer dosyayı birden fazla kişi düzenleyecekse diğer arkadaşlarınıza herhangi bir not bırakmak için ; işaretini bırakabilirsiniz.
Değiştirmeniz gereken ilk ayar elbette maksimum kullanıcı sayısıdır. Ayar dosyasında görebileceğiniz gibi 256 kbps'lik bir upload hızında eğer yayınınız 24 kbps ise en fazla aynı anda 10 kişiye yayın yapabilirsiniz. Yalnız unutmadan söyleyelim 24 kbps bir yayınla dinleyicileriniz sizi ne kadar severse sevsin yayınınıza çok fazla tahammül edemeyecektir. Benim tavsiyem en az 96 kbps'lik bir yayın yapmanız yönünde olacak. Ben geniş banda sahip bir sunucu üstünden yayın yaptığım için bu alanı 15 kişi olarak ayarladım.
Bağlantı hızımıza göre maksimum bağlantıyı belirledikten sonra sunucuya bağlanmanız için gereken parolayı belirlemeye geldi sıra. Bu parola rakam ve harflerden oluşabilir. Tahmin edilmesi zor bir parola girmeniz korsanların yayınınızı ele geçirmesine engel olacaktır. Yayının yapılacağı portu da seçtikten sonra temel ayarları tamamlamış olacaksınız. Unutmadan söylemeliyim ki, eğer kendi bilgisayarınızdan yayın yapacaksanız modeminizden gerekli portu bilgisayarınıza yöneltmeniz ve bir güvenlik duvarı kullanıyorsanız burada da gerekli izinleri vermeniz gerekecektir.
Daha aşağıda yer alan ayarlar tutulacak kayıt dosyalarının ayrıntılarını, yedek sunucu, ban listesi, dns çözümlemesi gibi ilk başta ihtiyacımız olmayacak ayarları içeriyor. Ayarları kendimize göre özelleştirdikten sonra dosyamızı kaydediyoruz.
Sıra sunucuyu çalıştırmaya geldi. Sunucu bir terminal programı olduğu için çalışması için bir konsola ihtiyacımız olacak. Konsolu kazara kapatırsanız sunucunun çalışabilmesi için sunucuyu screen ile çalıştırdığınız bir konsolda çalıştırmanızı tavsiye ederim. Screen konsol uygulamalarının arka planda çalışmasına izin veren ve bu konsollara istediğiniz anda geçiş yapmanıza izin veren özel bir programdır. Şimdi konsoldan ev dizinimizde bulunan sunucu dosyasını ./sc_serv komutuyla çalıştıralım. Sunucu çalışmaya başladığı anda bazı istatistikleri ekrana yazmaya başlayacaktır. Eğer konsol çıktınız aşağıdaki gibi görünüyorsa yayına hazırsınız demektir.
On Air! Yaşasın...
Şimdi artık IDJC aracılığıyla yayına başlayabiliriz. Programı çalıştırdığınızda size önce hangi profili kullanmanızı istediğinizi soracaktır. Başlangıçta default profilini seçelim ve programın çalışmasını bekleyelim. Eğer program jack audio nedeniyle hata verip çalışmazsa o an jack sunucusunu meşgul eden diğer çoklu ortam yazılımlarını kapatarak tekrar deneyebilirsiniz. Programı ilk çalıştırdığınızda ayarları size çok karışık gibi gelse de hem programın basit modunu kullanarak hem de ayarları kendinize göre özelleştirerek kısa zamanda kullanmayı öğrenebilirsiniz.
Ana ekranında iki adet çalma listesi barındıran IDJC sağ tarafta hangi sunuculara bağlı olduğunuzu ve ses çıkışındaki güçle mikrofonunuzdan aldığı ses gücünü gösteren grafiklere sahiptir. Programın alt tarafı çeşitli ayarlara ve şu ana kadar çaldığınız şarkıları gösteren bir listeye ayrılmıştır.
Ana ekranı tanıdıktan sonra şimdi sunucu ayarlarımızı yapmaya geldi sıra. Bunun için ana ekranda bulunan Server seçeneğine tıklıyoruz. Açılan ekranda yer alan altı sekmede görebileceğiniz gibi aynı anda altı adet sunucuya yayın gönderme şansına sahibiz. Bununla birlikte herhangi bir yayını da bilgisayarımıza kaydedebiliyoruz. Şimdi sunucu türümüzü
Shoutcast Master olarak seçelim ve sunucu bilgisine yayın yaptığımız sunucunun adresine girelim. Eğer yereldeyse sunucumuz, adres olarak 127.0.0.1 girebilirsiniz. Ayarlarınızı girdikten sonra Add tuşuna basarak sunucuyu listeye ekleyin. Biraz daha aşağıda yapacağınız yayının kalitesini ve çeşidini ayarlayabilirsiniz. IDJC hem
MP3hem de
OGG biçiminde yayın yapmanıza izin veriyor. OGG formatı aynı bitrate oranında MP3'ten daha az yer kapladığı için eğer dinleyicileriniz bu formatı dinleyebiliyorsa OGG seçerek trafiğinizi azaltabilirsiniz. Tüm ayarlarınızı yaptıktan sonra “
Server Connect” düğmesine basarak sunucuya giriş yapabilirsiniz. Eğer bağlantı kurulursa yeşil bir ışık size bağlandığınıza haber verecek ve ana ekranda bağlanılan sunucuya ilişkin uyarı ışığı yanacak.
Sunucumuz aktif hale geldiğine göre tarayıcımızdan sunucu adresimizi girerek sunucumuzun çalışıp çalışmadığını görebiliriz. Sunucumu yerelde çalıştırdığım için adres çubuğumda http://localhost:8000 adresini giriyorum. Açılan sayfada radyomun çalıştığını ve o an kaç kişinin bağlı olduğunu görebiliyorum. Eğer yayını arkadaşlarınıza dinletmek istiyorsanız bu arayüz üstünden Listen tuşuna basmalarını veya yayını alacakları çoklu ortam oynatıcısına http://<yayın-yaptığınız-adres>:8000/listen.pls adresini girmelerini isteyebilirsiniz. Teknik altyapımız hazır olduğuna göre artık şarkılarımızı çalma listelerine aktarabilir ve yavaş yavaş yayına geçebiliriz.
IDJC'nin gelişmiş ekranı iki çalma listesi üstünden yayın yapmanıza izin verir. Bu sayede şarkı geçişlerini kolaylıkla yapabilir veya iki kanalı birbirine karıştırabilirsiniz. Bunu yapabilmek için Monitor mix ayarından geçişleri yapabilirsiniz. Çalma listemizi de oluşturduktan sonra şimdi sıra programın ayarlarına bir göz atmakta. Programın ayarlarında özellikle mikrofonla ilgili ayarlara göz atmanızı tavsiye ederim. Eğer mikrofon üstünden ses alamıyorsanız muhtemelen buradaki ayarları tekrar gözden geçirmeniz gerekecek. Ayarlardan eğer isterseniz programı daha basit arayüze geçirebilirsiniz fakat bu arayüze alıştıktan sonra kullanmak bana son derece rahat geldiği için bu ayarı kullanmanızı tavsiye etmem.
Yayın için sabırsızlanmaya başlayan kullanıcılarımızı daha fazla bekletmeyelim ve yayına başlayalım. Ben sol tarafta bulunan deck'te yer alan bir şarkıyı çalmaya başlayarak yayına başladım ve şarkı aralarında bir sonraki şarkıyı anons ederek yayınıma devam ettim. Programın güzel bir özelliği bir şarkının bitmesine saniyeler kalan yayına gitmeyen ama sizin duyduğunuz bir sesli uyarı vermesi. Bu sayede o an başka bir işle uğraşıyorsanız yayına dönebilirsiniz.
Program, yayını eğer isterseniz sadece DJ'in kanalına da verebiliyor. Bu sayede örneğin yayına alacağınız şarkıyı çalmadan önce ayarlamak isterseniz, yayın diğer şarkıyla devam ederken kendi kanalınızda bir sonraki şarkıyı deneyebilirsiniz.
Yayın yaptığım süre boyunca IDJC bana çok yardımcı oldu.
